نماز عمود و ستون دین است. هر چه درباره نماز گفته شود کم است؛ زیرا اوج عبودیت و بندگی و معراج مومن و قربان کلّ تقیِ و تقرب هر متقی است. اگر هر عمل صالح عبادی قربانی متقی و موجب تقرب به خدا است، نماز به دلیل اذکار و اعمال قلبی و جوانحی و جوارحی حضور کامل و مطلق بنده در پیشگاه خدای مالک غنی حمید است.

هر سخن و عملی که در نماز به جا می آوریم، مفاهیم و معارف بسیاری را با خود دارا است. پیامبر(ص) و پیشوایان معصوم دین اسلام(ع) به عنوان مبین های علمی و عملی هم به توضیح و شرح قرآن و آموزه های وحیانی آن پرداخته اند و هم در عمل به نشان داده اند که چگونه با پیروی و اسوه حسنه قراردادن آنان به این حقایق و معارف دست یابیم و به شکل علم حضوری و شهودی آن را درک نماییم.

اگر خداوند در باره پیامبرش می فرماید: وَأَنزَلْنَا إِلَیْکَ الذِّکْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَیْهِمْ؛ ما قرآن را به عنوان ذکر به سوی تو یک باره فروفرستادیم تا برای مردم اندک اندک آن چه نازل شده را تبیین کنی(نحل، آیه 44) آن حضرت(ص) و نفس ایشان(آل عمران، آیه 31) و دیگر معصومان(احزاب، آیه 33) به عنوان راسخون در علم (آل عمران، آیه 7) و اهل ذکر و مانند آن به تبیین علمی و عملی آن پرداختند. این گونه است که حقایق و معارف قرآنی برای ما آشکار شد.

ما مسلمانان بر اساس دستور خداوندی (حشر، آیه 7) باید به هر آن چه پیامبر(ص) و امامان در چارچوب تبیین علمی و عملی قرآن می گویند، عمل کنیم و اطاعت نماییم و آن را به عنوان علم و عمل مورد توجه قرار دهیم. پس اگر تفسیری در عمل داشتند و گفتند: «صلّوا کما رأیتمونی اُصلّی؛ چنان که من نماز می خوانم و شما می بینید نماز بخوانید»، یا گفتند:«خذوا عنّی مناسککم؛ مناسک حج را از من بیاموزید و بگیرید»، باید تفسیر علمی آنان را بپذیریم و بر اساس آن فکر و عمل خودمان را سامان دهیم.

امام صادق(ع) در مقام تفسیر اصطلاحات نماز از جمله اذان و اقامه مطالب بسیاری والا و عمیق و ژرف و بلندی را گفته اند که باید مورد توجه قرار گیرد. از جمله ایشان می فرماید: أن الصادق (ع) سئل عن معنى « حی على خیر العمل » فقال خیر العمل الولایة ، وفی خبر آخر خیر العمل بر فاطمة وولدها (ع)؛ به سوی بهترین کارها بشتابید، بهترین کار همان ولایت است و در خبر دیگری می فرماید: بهترین عمل نیکی به فاطمه و فرزندان معصومش است.( معانی الاخبار ، صدوق: 4138 ، التوحید : صدوق: 241238؛ بحارالانوار، ج 84، ص 134)

آن حضرت(ع) درباره معنا و مفهوم قد قامت الصلاه نیز می فرماید: ومعنى « قد قامت الصلاة » فی الاقامة أی حان وقت الزیارة والمناجاة ، وقضاء الحوائج ، ودرک المنى والوصول إلى الله عزوجل وإلى کرامته وغفرانه وعفوه ورضوانه.؛ معنای به تحقیق نماز برپا شد؛ یعنی زمان زیارت و مناجات و قضای نیازها و حوائج و درک آرزوها و وصول به سوی خدای عز و جل و کرامت و آمرزش و گذشت و رضوان الهی فرا رسیده است. (بحارالانوار، ج 84، ص 134)

پس زمان نماز همان زمان زیارت و دیدار با خدای عزو جل است که باید انسان خود را به بهترین ها به ویژه آرایه های اخلاقی در کنار آرایه های ظاهری بیاراید و با سیرت و صورت نیک در پیشگاه خداوند حضور یابد.(اعراف، آیه 31)